shabadpace@gmail.com 
ਜਸਵੰਤ ਦੀਦ ਸਮਕਾਲੀ ਪੰਜਾਬੀ ਕਵਿਤਾ ਦਾ ਇਕ ਅਹਿਮ ਨਾਂ ਹੈ। ਪੰਜਾਬੀ ਲੇਖਕਾਂ ਨੇ ਪਰਵਾਸ ਦੇ ਅਨੁਭਵ ਨੂੰ ਆਪੋ-ਆਪਣੇ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਬਿਆਨ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਹਰ ਕਿਸੇ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਸਥਿਤੀਆਂ ਅਤੇ ਸੰਵੇਦਨਾ ਨੇ ਪਰਵਾਸੀ ਅਨੁਭਵ ਦੇ ਵੱਖ ਵੱਖ ਰੰਗ-ਰੂਪ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੇ ਹਨ। ਜਸਵੰਤ ਦੀਦ ਦੀਆਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਵਿਚੋਂ ਨਿਕਲਦਾ ਪਰਵਾਸ ਇਕ ਆਪ ਸਹੇੜੀ ਜਲਾਵਤਨੀ ਵਰਗਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਜਸਵੰਤ ਦੀਦ ਨੇ ਬਹੁਤ ਮਾਰਮਿਕ ਅਤੇ ਸੂਖ਼ਮ … Read more
ਜਸਵੰਤ ਦੀਦ ਦੀ ਨਵੀਂ ਕਿਤਾਬ ‘ਬੇਸਮੈਂਟ ਕਵਿਤਾਵਾਂ’ ਵਿਚ ਕੁੱਲ 80 ਦੇ ਕਰੀਬ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਹਨ। ਇਸ ਕਿਤਾਬ ਨੂੰ ਆਟਮ ਆਰਟ ਪਟਿਆਲਾ ਵੱਲੋਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਹ 10 ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਇਸ ਕਿਤਾਬ ਵਿਚੋਂ ਲਈਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਟਾਇਟੈਨਿਕ ਨੀਲੇ ਸੋਫੇ ‘ਤੇ ਕਾਲੇ ਦਸਤਾਨੇ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਦੇ ਉੱਪਰ ਪਏ ਜਿਵੇਂ ਪੁਰਾਤਨ ਕਬਰਿਸਤਾਨ ‘ਚੋਂ ਪੁੱਟੇ ਹੱਥਾਂ ਦਾ ਜੋੜਾ ਧੋ ਕੇ ਰਾਤ ਨੂੰ ਸੁੱਕਣੇ … Read more
ਗੁਰਪ੍ਰੀਤ ਆਪਣੇ ਸੁਭਾਅ ਅਨੁਸਾਰ ਕਵਿਤਾ ਨਾਲ਼ ਵੀ ਸਹਿਜੇ-ਸਹਿਜੇ ਤੇ ਮੜਕ ਨਾਲ਼ ਤੁਰਦਾ ਹੈ। ‘ਰਾਹਕ’ ਉਸਦੀ ਪੰਜਵੀਂ ਕਾਵਿ-ਪੁਸਤਕ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉਹ ‘ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੀ ਮਰਜ਼ੀ’(1996), ‘ਅਕਾਰਨ’ (2001), ‘ਸਿਆਹੀ ਘੁਲੀ ਹੈ’ (2011, 2014), ਅਤੇ ‘ਓਕ’ (2016) ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਦੀ ਝੋਲ਼ੀ ਪਾ ਚੁੱਕਿਆ ਹੈ। ‘ਰਾਹਕ’ ਨਾਲ਼ ਇਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਉਹ ਕਵਿਤਾ ਦੇ ਨਾਲ਼-ਨਾਲ਼ ਤੁਰਦਾ ਹੈ। ਉਸਦੀ ਕਵਿਤਾ … Read more
ਜੰਗ ਬਹਾਦਰ ਗੋਇਲ ਦੀ ਕਿਤਾਬ ਸਾਹਿਤ ਸੰਜੀਵਨੀ ਸੰਜੀਵਨੀ ਦੀ ਮਿਥ ਦਾ ਭਾਰਤੀ ਮਿਥਿਹਾਸ ਅੰਦਰ ਅਹਿਮ ਸਥਾਨ ਹੈ। ਸਾਹਿਤ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੰਜੀਵਨੀ ਬੂਟੀ ਵਾਂਗੂ ਜੀਵਨਦਾਈ ਬਣਦਾ ਹੈ, ਇਸ ਗੱਲ ਦੀ ਤੰਦ ਜੰਗ ਬਹਾਦਰ ਗੋਇਲ ਨੇ ਫੜਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਹੈ ਆਪਣੀ ਚਰਚਿਤ ਕਿਤਾਬ ‘ਸਾਹਿਤ ਸੰਜੀਵਨੀ’ ਵਿੱਚ। ਸਤੰਬਰ 2022 ਵਿੱਚ ਛਪੀ ਇਸ ਕਿਤਾਬ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬੀ ਪਾਠਕਾਂ ਦਾ ਵੱਡਾ … Read more
ਪਿਛਲੇ ਦਿਨੀਂ ਪੰਜਾਬੀ ਦੇ ਨੌਜਵਾਨ ਕਵੀਆਂ ਦੀ ਇਕ ਮਹਿਫ਼ਲ ਨੂੰ ਸੁਣਨ ਤੋਂ ਬਾਦ ਜਾਣੇ ਪਛਾਣੇ ਪੰਜਾਬੀ ਸ਼ਾਇਰ ਗੁਰਪ੍ਰੀਤ ਨੇ ਕਵਿਤਾ ਬਾਰੇ ਆਪਣੇ ਖਿਆਲ ਸਾਂਝੇ ਕੀਤੇ। ਇਸ ਵਿਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਵਿਤਾ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿਚ ਜ਼ਰੂਰਤ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਬਾਰੇ ਆਪਣੇ ਖਿਆਲ ਸਾਂਝੇ ਕੀਤੇ ਹਨ। ਨੌਜਵਾਨ ਕਵੀਆਂ ਨਾਲ ਗੁਰਪ੍ਰੀਤ ਦੀ ਇਸ ਗੱਲਬਾਤ ਨੂੰ ਧੰਨਵਾਦ ਸਹਿਤ ਇਥੇ ਦੇ ਰਹੇ ਹਾਂ। ਗੁਰਪ੍ਰੀਤ ਕਵੀ ਦੋਸਤੋ … Read more
ਪੰਜਾਬੀ ਕਵਿਤਾ ਵਿਚ ਸੁਖਪਾਲ ਇਕ ਜਾਣਿਆ-ਪਛਾਣਿਆ ਨਾਂ ਹੈ। ਕੈਨੇਡੀਅਨ ਸੂਬੇ ਓਨਟੇਰੀਓ ਦੇ ਗੁਆਲ਼ਫ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲਾ ਸੁਖਪਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਪੰਜਾਬੀ ਕਵੀਆਂ ਦੀ ਮੂਹਰਲੀ ਕਤਾਰ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ, ਜਿਹੜੇ ਆਧੁਨਿਕ ਮੁਹਾਵਰੇ ਵਾਲੀ ਬਿਰਤਾਂਤਕ ਕਵਿਤਾ ਲਿਖਦੇ ਹਨ। ਕਵਿਤਾ ਦੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਚੁਪ ਚੁਪੀਤੇ ਚੇਤਰ ਚੜ੍ਹਿਆ, ਏਸ ਜਨਮ ਨਾ ਜਨਮੇ ਅਤੇ ਰਹਣੁ ਕਿਥਾਊ ਨਾਹਿ ਨੇ ਨਵੀਂ ਪੰਜਾਬੀ ਕਵਿਤਾ ਵਿਚ ਸੁਖਪਾਲ ਨੂੰ ਇਕ ਖਾਸ ਪਛਾਣ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਉਸਦੀ ਕਾਵਿ-ਸੰਵੇਦਨਾ … Read more
ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਗੱਲ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਹੋਵੇਗੀ ਕਿ ਜਾਣੇ-ਪਛਾਣੇ ਪੰਜਾਬੀ ਸ਼ਾਇਰ/ਗੀਤਕਾਰ ਨੰਦਲਾਲ ਨੂਰਪੁਰੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਦਾ ਅੰਤ ਖੁਦਕੁਸ਼ੀ ਨਾਲ ਕੀਤਾ। ਸ਼ਿਵ ਕੁਮਾਰ ਬਾਰੇ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਦੇ ਜੀਵਨ ਦੇ ਆਖਰੀ ਸਾਲ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਖੁਦਕੁਸ਼ੀ ਵਰਗੇ ਹੀ ਸਨ। ਇਸੇ ਤਰਾਂ ਦੇ ਕੁੱਝ ਹੋਰ ਵੀ ਨਾਂ ਹਨ, ਜਿਹੜੇ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਨਾਲ ਨਰਾਜ਼ ਹੋ ਗਏ। ਕੰਵਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਸਿੱਧੂ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤਕ ਜਗਤ ਵਿੱਚ 4 ਖ਼ੁਦਕੁਸ਼ੀਆਂ ਵਾਪਰਦੀਆਂ ਹਨ ਨੰਦ … Read more
ਦੁਨੀਆ ਵਿਚ ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀ ਸਮਾਜਵਾਦੀ ਲਹਿਰ ਦੇ ਮੋਢੀ ਕਾਰਲ ਮਾਰਕਸ ਦੀ ਇਕ ਬੇਟੀ, ਨਾਮੀ ਲੇਖਕ ਵਰਜੀਨੀਆ ਵੁਲਫ਼, ਅਰਨੈਸਟ ਹੈਮਿੰਗਵੇ, ਸਿਲਵੀਆ ਪਲਾਥ ਕੁੱਝ ਅਜਿਹੇ ਵੱਡੇ ਨਾਂ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਜੀਵਨ ਦੀਆਂ ਮੁਸ਼ਕਲ ਪ੍ਰਸਥਿਤੀਆਂ ਅੱਗੇ ਹਾਰ ਮੰਨ ਲਈ। ਕੰਵਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਸਿੱਧੂ ਐਲਨਰ ਮਾਰਕਸ (1855-31 ਮਾਰਚ, 1898) ਕਾਰਲ ਮਾਰਕਸ ਦੀਆਂ ਤਿੰਨ ਧੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਛੋਟੀ ਸੀ। 16 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਉਹ ਆਪਣੇ … Read more
ਖੁਦਕੁਸ਼ੀ ਜੀਵਨ ਦੀ ਹਾਰ ਹੈ। ਪਰ ਇਹ ਹਕੀਕਤ ਹੈ ਕਿ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਹਨ, ਜਿਹੜੇ ਇਹ ਖੇਡ ਹਾਰਦੇ ਹਨ। ਜਿਹੜੇ ਵੱਧ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਹਨ, ਉਹ ਵੱਧ ਹਾਰਦੇ ਹਨ। ਇਹੀ ਵਜ੍ਹਾ ਹੈ ਕਿ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੇਖਕ, ਕਵੀ, ਆਰਟਿਸਟ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਖੁਦ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਦੀ ਲੀਲ੍ਹਾ ਦਾ ਅੰਤ ਕੀਤਾ। ਕਿਸ ਮਾਨਸਿਕ ਅਵਸਥਾ ਵਿਚ ਲੋਕ ਇਸ ਸਟੇਜ ਤੇ ਪਹੁੰਚਦੇ ਹਨ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਜਿਊਣ … Read more
1954 ਵਿਚ ਬਣੀ ਚਰਚਿਤ ਇਟੈਲੀਅਨ ਡਰਾਮਾ ਫਿਲਮ ਲ-ਸਤ੍ਰਾਦਾ ਬਾਰੇ ਪ੍ਰਤਿਭਾਸ਼ੀਲ ਪੰਜਾਬੀ ਲੇਖਕ/ਅਲੋਚਕ ਤਨਵੀਰ ਵਲੋਂ ਇਹ ਆਰਟੀਕਲ ਲਿਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਲ-ਸਤ੍ਰਾਦਾ (The Road) ਦਾ ਨਿਰਦੇਸ਼ਨ ਆਪਣੇ ਸਮੇਂ ਦੇ ਵੱਡੇ ਫਿਲਮ ਡਾਇਰੈਕਟ ਫੈਡ੍ਰਿਕੋ ਫਲੀਨੀ ਨੇ ਕੀਤਾ ਸੀ। – ਤਨਵੀਰ 1954। ਇਟਲੀ। ਰਿਲੀਜ਼ ਹੁੰਦਿਆ ਹੀ, ਫ਼ਿਲਮ ਬਾਰੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀਕਰਮ ਆਏ। ‘ਸਿਨਮੈਟਿਕ ਨਵ-ਯਥਾਰਥਵਾਦ’ ਦੇ ਵੱਡੇ ਨਾਂ ਲੂਚਿਨੋ ਵਿਸਕੋਂਟੀ ਨੇ ਫਿਲ਼ਮ ਨੂੰ ‘ਨਵ-ਅਮੂਰਤਵਾਦ’ … Read more
